“सार्वजनिक क्षेत्रातील बँकांनी व्यवसायाचा विस्तारासाठी उच्च पदस्थ अधिकारी नियुक्त करताना कोणतीही तडजोड करू नये, असा स्पष्ट आदेश केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारमण यांनी नुकताच दिलाय. गेल्या काही दिवसांपासून सार्वजनिक क्षेत्रातील बँकांतील उच्चपदस्थ अधिकारी एकामागोमाग एक राजीनामे देत आहेत, त्या पार्श्वभूमीवर सीतारमण यांच्या आदेशाला महत्त्व आहे.
राजीनामा दिलेल्या कर्मचाऱ्यांची नियुक्ती ही लेटरल हायरिंग पद्धतीनं करण्यात आली होती. बहुतांश कर्मचारी बँकांचे डिजिटल प्रमुख किंवा मुख्य तंत्रज्ञान अधिकारी या पदावर कार्यरत होते. राजीनाम्याच्या सत्रामुळे सार्वजनिक क्षेत्रातील बँकांतल्या लेटरल हायरिंगवर प्रश्न चिन्ह निर्माण झालंय. सरकारी बँकांतले उच्चपदस्थ अधिकारी एवढ्या मोठ्या प्रमाणात राजीनामा का देत आहेत ?हे पाहूयात.
राजीनाम्यांच्या कारणांचा वेध घेण्यापूर्वी लेटरल हायरिंग म्हणजे काय ? हे पाहूयात.
GFX 1
रिक्त जागेवर दुसऱ्या कंपनीत त्याच पदावर काम करणाऱ्या एखाद्या कर्मचाऱ्याला नियुक्त करणं याला लेटरल हायरिंग असे म्हणतात.
उदाहरणार्थ सध्या एखादा कर्मचारी एका कंपनीत प्रॉडक्ट हेड म्हणून कार्यरत असल्यास नवीन कंपनीतही त्या कर्मचाऱ्याची त्याच किंवा समकक्ष पदावर नियुक्ती करण्यात आल्यास त्याला लेटरल हायरिंग असे म्हणतात.
अनेक मोठ्या सरकारी बँकांनी खासगी क्षेत्रातील बँकेतल्या कर्मचाऱ्यांची नियुक्ती करण्याचे प्रयत्न फारसे यशस्वी ठरले नाहीत.
सरकारी बँकेतल्या डिजिटल प्रमुखाची एकूण सीटीसी म्हणजेच कॉस्ट टू कंपनी वार्षिक 70 ते 75 लाख रुपये एवढी आहे यात सर्व प्रकारच्या भत्यांचा समावेश आहे,असं वृत्त एका माध्यम संस्थेनं दिलीय. याऊलट खासगी क्षेत्रातील डिजिटल प्रमुखाचा वार्षिक पगार एक कोटी रुपये एवढा आहे. सरकारी बँकेतल्या सध्याच्या वरिष्ठ अधिकाऱ्याच्या पगारापेक्षा लेटरल हायरिंगद्वारे खासगी बँकेतून आलेल्या नवीन कर्मचाऱ्यांच्या पगार जास्त असल्यानं वितुष्ट निर्माण झालंय. त्यामुळे जुन्या कर्मचाऱ्यांनी नव्यानं रुजू झालेल्या अधिकाऱ्यांच्या वेतनश्रेणीव प्रश्न उपस्थित केलेत.
तसेच कार्यालयातील वाईट वातावरण, वरिष्ठ अधिकाऱ्यांकडून मिळणारे असहकार्य , जास्त अपेक्षा आणि निर्णयात धोरणलखवा असल्यानं लेटरल नियुक्तीतून आलेले अनेक वरिष्ठ अधिकारी एकानंतर एक राजीनामे देत आहेत.
विशेष म्हणजे सरकारी बँकेतील बहुतांश कर्मचाऱ्यांकडे तांत्रिक कौशल्य नाही. तंत्रज्ञानाच्या वापरात कर्मचारी खूप मागे आहेत. बँक ऑफ बडोद्या या बँकेनं ग्राहकांच्या बचत खात्यात बँक एजन्टचे अनधिकृत मोबाईल नंबर जोडले होते. त्यामुळे गेल्या वर्षी ऑक्टोबर महिन्यात BoB World mobile app वर नवीन ग्राहक घेण्यास आरबीआयनं बंदी घातली होती. या प्रकरणात एजन्टसनी बँकेतल्या सर्वसामान्य ग्राहकांच्या कोट्यवधी रुपयांवर डल्ला मारला होता.
बँक ऑफ बडोद्याचा घोटाळा उघडकीस आल्यानंतर बँकेचे मुख्य डिजिटल अधिकारी अखिल हांडा यांनी अचानक राजीनामा दिला. BoB World App च्या गैरव्यवस्थापनाबद्दल हाडा यांच्या नोकरीचा करार रद्द करण्यात आला आहे,असं स्पष्टीकरण बँकेचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी देबदत्त चंद यांनी दिलंय. BoB ऍपप्रमाणेच SBI चं YONO ऍप वापरताना वारंवार तांत्रिक अडचणींचा सामना करावा लागतो.
सध्या पेटीएमसारखी कंपनी अडचणीत असताना सरकारी बँकांनी कर्मचाऱ्यांना तांत्रिक ज्ञान देऊन ग्राहकांना चांगली डिजिटल सुविधा देण्याची सुवर्णसंधी बँकांसमोर आहे. मात्र,या संधीचा फायदा घेण्याऐवजी बँकांना खराब वर्क कल्चरचा सामना करावा लागत आहे.